Heel gezelligheidsminnend Groningen is op deze warme zomeravonden te vinden op Noorderzon. Aanleiding voor DATmag om het programmaboekje van het internationale kunst- en theaterfestival grondig door te spitten. ‘Wat als jij een kijkje zou kunnen nemen in het onderbewustzijn van iemand anders?’, door onzichtbare draden voelden we ons aangetrokken tot de voorstelling Somnium van The Black Atlantic.
“Slofjes aan, bordjes mee en dan graag iedereen op z’n eigen tree!”, zijn de instructies die het publiek bij binnenkomst van een gymlokaal in de Violenstraat toegeroepen krijgt door de enthousiaste locatiemanager. Het bordje is om mee te wapperen, tegen de warmte. Waarom we slofjes aan moeten? Geen idee. Uitleg krijgen we niet. Het wachten op de trap duurt lang en ik word steeds nieuwsgieriger. Het onderbewustzijn van iemand anders verkennen: het lijkt me een haast onmogelijk uitgangspunt voor een voorstelling.
Boven word je, voorzien van een koptelefoon, een donkere tunnel ingestuurd. De gang wordt hoger, smaller en plotseling lager. Je enige aanknopingspunt zijn de blauwe lichtjes op de koptelefoons van je voorgangers. Helemaal gedesoriënteerd ben ik nog niet als ineens –ja echt- het licht aan het eind van de tunnel opdoemt. Door een witte opening die mij sterk doet denken aan een baarmoedermond stapt het publiek een voor een een grote, witte ruimte binnen.
Blinddoek
Een mooie, zwartgeklede vrouw staat daar in het midden. Ze draagt een blinddoek en verroert zich niet. Het publiek gaat langs de randen van de ruimte zitten. Vier mannen in doktersjassen komen binnen en lopen ieder naar een katheder die ook in een vierkant staan opgesteld, aan de randen van de opblaasbare witte ruimte. Een van de dokters doet de blinddoek van het meisje af en geeft haar een koffer.
Vertwijfeld staart ze ernaar. Je ziet haar denken: wat moet ik hiermee? In de volgende minuten passeren alle emoties de revue: van opluchting tot angst en boosheid. Ondertussen verschijnen op de muren prachtige visuals en klinkt door de koptelefoons spacy muziek. De vrouw probeert haar koffer te verstoppen en geeft hem aan mij. Ik wil hem voor haar vasthouden, maar voor ik het weet trekt ze hem uit mijn handen.
Ik merk dat mijn aandacht begint te verslappen. Ik kijk naar het publiek om me heen en irriteer me aan zweverige types die kijken met zo’n ja-dit-is-echt-kunstlach. Ik vraag me af of dit veertig minuten lang leuk blijft. De vrouw moet ook mijn trip verbeelden, vind ik. Vooralsnog lukt het niet om me te laten meeslepen.
Laken
Op het moment dat ik besluit dat dit misschien niet zo’n geslaagde productie is valt er in het midden van de zaal een laken naar beneden. De vrouw is opgelucht, het gevecht met de koffer is voorbij. Opnieuw slaat de sfeer om en de vrouw raakt verwikkeld in een gevecht met het laken. Ze verliest en stort ter aarde. Een van de dokters loopt naar haar toe en legt het laken over haar heen.
Plotseling verschijnen er beelden van bossen en bloemen. De muziek wordt een stuk vrolijker. Het is lente en ook bij mij verandert er iets. Ik merk dat ik iedere keer wil weten hoe de vrouw met veranderingen om zal gaan. En wat gebeurt er als er weer een dokter de zaal instapt om haar gedachten te manipuleren? Geboeid blijf ik kijken.
Veertig minuten later zit deze vreemde trip erop en kom ik buiten muzikant, componist en creatief brein achter de voorstelling Geert van der Velde (37) tegen. Kans om mijn vragen op hem af te vuren heb ik niet. Geert wil meteen weten wat ik ervan vond. “Omdat iedereen steeds meteen naar buiten gaat heb ik nog weinig commentaar gehoord, dus stiekem stond ik buiten af te luisteren”, zegt hij.
Ontregelen
Ik vertel eerlijk over mijn eerste twijfel en hoe dat omsloeg. Aarzelend vraag ik of ik alles goed heb begrepen. “Ik vind jouw interpretatie veel belangrijker dan mijn intentie”, zegt hij. “Ik wil ontregelen, mensen laten nadenken. Een show maken die niet voldoet aan conventies.” Hij springt op. “Bij een concert weet je als publiek dat je voor het podium moet staan en wanneer je moet klappen”, zijn armen zwaaien mee terwijl hij vertelt. “Ik wilde een plek maken die die context wegneemt, zodat je als bezoeker niet weet wat je rol is.”
De opzet van de voorstelling is tweeledig. Enerzijds gaat het over de filosofie over het (onder)bewustzijn en hoe we daar allemaal betekenis aan proberen te geven, anderzijds over hoe techniek steeds meer een verlengstuk wordt van de mens, vertelt Geert. “We projecteren allemaal de mooiste ‘waarheid’ over onszelf op Facebook en Instagram. Je komt daarmee niet meer tot de kern. Vandaar de hackers, die Stephanie (van der Wiel, de danseres red.) beïnvloeden. Ik moet grinniken, kijk: daar val ik door de mand. Verder dan dokters bracht mijn fantasie het niet.
Gloednieuw
Pas zeven weken geleden was de voorstelling, die afgelopen donderdag op Noorderzon in première ging, helemaal af. “Het ging eigenlijk meteen heel goed”, vertelt Geert. “Maar er zijn wel dingen die ik wil veranderen. Door tijdgebrek konden we minder interactieve elementen invoegen dan ik had gewild. Nu zie je bijvoorbeeld dat iedereen steeds meteen gaat zitten, terwijl het niet verboden is om te blijven staan. Je mag overal in de ruimte komen. Geert grijnst: “Zonet pakte ik van twee mensen die door de tunnel liepen de handen vast, ze schrokken. Zij hebben alweer een heel andere ervaring dan de rest. Ik wil nog meer deconstrueren en blijven experimenteren.”
Nieuwsgierig geworden? Op 25 en 26 november is de voorstelling te zien op Explore the North in Leeuwarden. Op 11 december spelen ze in de Lawei in Drachten. Voor 2017 staat een Europese tour op het programma.
