Kunstenaar, muzikant en avonturier Richard Bolhuis woont vier jaar in Dublin, exposeert in onder andere het Van Gogh Museum en wordt gesteund door het Mondriaan Fonds. De afgelopen maanden maakt hij een tekeninstallatie in de Groningse synagoge. Het is de aanleiding voor ons gesprek over kunst en het leven.
Facebookbericht van WOOF! Master, Hans Minkes. Of ik niet zijn goede vriend Richard Bolhuis wil interviewen. Hij stelt een installatie tentoon in de synagoge aan de Folkingestraat. Maar natuurlijk wil ik dat. Een paar dagen later doet een lange, tengere man de deur voor me open.
Richard lacht even, verontschuldigt zich en zet wat kinderspeelgoed aan de kant om de voordeur goed te kunnen openen. Zijn lichte ogen flikkeren even op wanneer ik vertel dat mijn vriendin Iers is. “Uit welke stad komt ze?” Stab City. “Oh, Limerick. Een heftige stad is dat.”
Is kunst wel ondernemerschap?
Geïnteresseerd in DATmag komen we snel op het onderwerp cultureel ondernemerschap. Ik leg uit dat ik graag de andere kant van de medaille uitlicht wat betreft het kunstenaarsbestaan. Kiezen voor de kunst is automatisch kiezen voor een entrepreneursleven. Toch?
“Ik weet niet of dat wel zo is. Zelf kijk ik liever niet op die manier naar de wereld.” Hij pakt een boek uit de grote, goed gevulde kast. Het valt me op dat veel van de literatuurwerken zijn voorzien van post-its en plakkertjes. Gelezen, verwerkt en de interessante delen uitgelicht. Mooi om te zien.
“Dit werk van Rembrandt is heftig, zeg.” Richard heeft gevonden waar hij naar zocht. “Dit is juist één van de schilderijen die de kunstenaar niet in opdracht heeft gemaakt. Veel spannender, scherper, intenser.”
Compromisloos
Richard heeft een hele duidelijke mening omtrent kunst versus de markt. Het zijn twee parallelle universa. Toch ben ik benieuwd hoe hij het voor elkaar krijgt om ze in balans te brengen. Kunst moet vrij zijn van concessies. Zo legt hij me uit.
“Ik heb liever een baantje naast mijn werk als kunstenaar, dan dat ik mijn kunst moet aanpassen.” Je kunt nu wel leven van je kunst. “Ja. Dat is niet altijd zo geweest. Je moet bereid zijn om sober te leven. Bovendien weet ik dat het niet iets dat voor altijd aanhoudt. Dit inkomen kan morgen zo weg zijn bij wijze van spreken.”
‘The more money, the more worry’
We kijken elkaar aan. Het is lang geleden dat ik daadwerkelijk over dit soort thema’s een discussie heb gevoerd. Fijn om eindelijk weer met een purist in gesprek te zijn. Is een baan naast je kunstenaarsbestaan niet de ultieme concessie?
Richards ogen flitsen enthousiast. “Nee, juist niet. Op die manier valt mijn werk niet prooi aan een compromis.”Hij schuift wat op zijn stoel. “Iets ernaast doen, gaat van mijn werktijd af, maar de essentie van het kunstwerk blijft onaangetast.”
Hij denkt even na en grijpt weer naar een boek uit de kast. “David Lynch stelt het volgende: Where there is money involved there is always tension and worry. The more money, the more worry.”
Gevoel en passie
“Ik ben niet iemand die zijn werk gaat lopen aanprijzen en verkopen”, besluit Richard stellig. Dat wordt hem niet in dank afgenomen, vertelt hij. Tijdens zijn opleiding op de academie en vanuit zijn sociale kring krijgt hij kritiek. “Ik moest commerciëler zijn. Daar heb ik helemaal geen zin in.”
Ik kan aan hem zien dat hij het vanuit het diepste van zijn lijf meent. Het idee doet hem bijna een beetje verkrampen. “Mijn handelen is altijd vanuit mijn gevoel. Wanneer ik iets zie wat me aanstaat dan zoek ik er contact mee. Het kan de natuur zijn, mensen, een idee. Dat kun je niet afdwingen, het gebeurt gewoon.”
Loslaten
We veranderen van onderwerp. De kunst van Richard fascineert me. Als zoon van een graficus ben ik opgevoed met zwart, wit en tinten grijs. De pleintekening bij de synagoge, die de aanleiding van ons gesprek is, heeft veel weg van wat ik in mijn jeugd voorbij heb zien komen. Het verschil: Richard gebruikt voornamelijk inkt en penseel.
De penseelstreken vormen langwerpige figuren, net kleine deeltjes van een groter geheel. Een wolk van emotie en beweging. Het stroomt. Het idee erachter? Hij geeft me weer zijn typische blik. “Het idee is, dat er geen idee is. Het is loslaten om te kunnen creëren. Ik wil weer tekenen als een kind. Intuïtief. Verliefd worden op het onbekende, het mysterie omarmen.”
Richard laat zijn gedachtes even bezinken. “De paradox is wel dat ik met titels werk. Maar goed, wat een titel voor mij betekent, is nog niet hetzelfde als voor iemand anders. Net een gedicht waar je maanden aan hebt gewerkt en iemand vraagt je waar het over gaat.” Hij haalt zijn schouders met een lachje op.
House of Cosy Cushions
Naast zijn beeldende werk maakt Richard ook muziek. Dit doet hij voornamelijk met zijn collectief House of Cosy Cushions. Een groep muzikanten die hem ondersteunt in zijn queeste naar het creëren van een rauwe audio expressie.
Hij verdwijnt even uit de kamer en komt terug met de plaat Spell. “Dit is ontstaan uit improvisaties.” Ik hoor een gitaar, bijna elektronische beats en een geluid dat later een alt-viool blijkt te zijn. Aan het begin van het tweede nummer zet Richard de plaat af. Hij vindt het lastig om zichzelf te horen zingen in het bijzijn van anderen.
House of Cosy Cushions doet het goed treedt regelmatig op en er staan nieuwe projecten op de plank. Hetzelfde geldt voor Richard zelf. Een solo installatie in Hundred Years Gallery, Londen staat dit jaar op het programma in de periode van 7 september t/m 19 september. Hij verwijst me naar zijn website om meer van zijn werk te bekijken wanneer ik er naar vraag.
Music We Make Will Keep Us Sane
Ik krijg een cd’tje in mij handen gedrukt. Zijn nieuwe werk. Twee tracks. De muziek is dik geproduceerd. Heel ruimtelijk en tegelijkertijd vol. Het eerste nummer Music We Make Will Keep Us Sane slaat terug op het onderwerp van loslaten, de mysterie omarmen en de euforie van het creëren.
In eerste instantie lijkt het gitaarriffje wat cheesy, maar door de repetitieve aard van het tokkelen, de vocalen en de aanzwellende, onbekende sound op de achtergrond krijgt het geheel een onheilspellende, sprookjesachtige vibe.
De tweede track op de EP is heel ritmisch, industrieel en ambient. Wederom heel repetitief, bijna sjamanistisch. Wanneer ik later naar de titel kijk, valt het kwartje. Het is inderdaad een trip door de Spirit Door. Het valt me op dat de tracks zijn opgenomen in No Pussy Blues Studio. “Hele leuke mensen en fijn om mee samen te werken.”
Kunst
Ons gesprek loopt ten einde en ik moet langzaamaan afscheid nemen van mijn gastheer. Toch komen we weer in een mini-discussie terecht. De terminologie ‘kunst’, ‘kunstenaar’, ‘kunstwerk’, ‘product’. Richard heeft er niets mee.
“Er bestaat niet zoiets als een verheven ras waar de artiest deel van uitmaakt. Je leeft, of je wordt geleefd. Het is een keuze die verder gaat dan kunst. Het is leven.”
